عوامل موثر در خروج دود :
عواملی که در خروج دود از دودکشها تأثیرگذار هستند را میتوان به صورت زیر بیان نمود:
۱ـ ارتفاع دودکش : اگر چراغهای گردسوز قدیمی را بخاطر داشته باشید، هنگامی که لوله بلند شیشهای دودکش را بروی چراغ قرار میدهیم، شعله بخوبی شکل میگیرد و این فقط بخاطر لوله بلند دودکش مانند چراغ اتفاق میافتد.
۲ـ سطح مقطع دودکش: مادامی که سطح مقطع دودکش کوچک باشد، دود با سرعت بیشتری در دودکش جریان مییابد و همین امر موجب ایجاد صدا در آن میشود، و اگر سطح مقطع دودکش بزرگ باشد، سرعت خروج دود کاهش مییابد و در نتیجه دمای دود پایین میآید و همین امر از قدرت خروج دود میکاهد.
۳ـ جنس دودکش، سطح تماس دودکش با محیط بیرون و دمای دود
هر چه دود دمای کمتری داشته باشد، قدرت حرکت کمتری خواهد داشت برای همین مورد است که در پکیجهای کندانس، به علت آنکه دود خروجی گرم نیست باید بصورت اجباری تخلیه گردد.
هرچه دودکش در مجاورت هوای بیرون قرار بگیرد، به علت تماس با هوا و شرایط جوی بخصوص در فصول سرد، کارایی کمتری پیدا خواهد کرد. از همین روی عایق کاری لولههای دودکش امری ضروری به نظر میرسد.
جنس دودکشها و سطح صیقلی درون آنها هم تاثیرگذار هستند. بطور حتم دودکشهای فلزی دمای محیط را بیشتر از دودکشهای سیمانی به دود انتقال میدهند.
در دودکشهای دوجداره به علت آنکه دود در مرکز لوله و در تماس مستقیم با جدار دوم (که هوای سرد در آن جریان دارد) میباشد، زودتر از معمول، سرد میشود و قدرت حرکتی خود را از دست میدهد، بنابراین در دودکشهای دوجداره محدودیت طولی بیشتری داریم و آنها را نمیتوانیم بدون محاسبه و در طولهای بلند استفاده کنیم.
۴ـ شکل مقطع دودکش: دودکشهایی که سطح مقطع آنها دایرهای هستند، میتوانند دود را در بهترین حالت به خارج هدایت کنند و دودکشها با سطح مقطع مربعی، باعث ایجاد آشفتگی در جریان دود (جریان مشوش) میشوند. هر چه سطح دودکش از شکل مربع به شکل مستطیل نزدیک شود، شرایط بدتر میشود. باید متذکر شد که برای سطوح مستطیل، بهتر است که طول مستطیل ۱۵ برابر عرض آن در نظر گرفته شود. به عنوان مثال اگر عرض دودکش ۱۰ سانتیمتر باشد، مناسبترین طول ۱۵ سانتیمتر میباشد. ولی به علت آنکه دودکشهای مربع و مستطیلی فضای کمتری را اشغال میکنند، برای سطحهای بزرگ، از آنها استفاده میشود.
چند نکته: اگر درزبندی دودکشهای سیمانی، کامل نباشد، دود ممکن است از همین درزها نفوذ کند و خطرآفرین گردد.
دود در موقع خروج ممکن است به صورت شبنم بروی دودکش سیمانی قرار بگیرد و پس از خاموش شدن منبع حرارتی، به علت سردی هوا این قطرات شبنم، یخ بزنند و موجب ترک خوردگی و شکاف در لوله دودکش شوند. همچنین اگر دودکش ما فلزی باشد، قطرات شبنم به علت آنکه خاصیت اسیدی دارند خیلی زود باعث پوسیدگی و زنگ زدگی لوله فلزی و سوراخ شدن آن میشوند. برای جلوگیری از بروز چنین مشکلی، در حالت ایده آل بهتر است که دودکش فولادی به وسیله مخلوط سیمان و پنبه نسوز به ضخامت حداقل ۵ سانتیمتر با روکش توری گالوانیزه و ماستیک نسوز عایق کاری شود. ولی برای راحتی کار میتوان با عایق پشم و شیشه دور لوله دودکش را عایقبندی نماییم.
وقتی درجه حرارت دود بالا باشد باید از دودکشهایی که با مصالح نسوز ساخته شدهاند، استفاده نمود.
فاصله دودکش تا دریچه تامین هوای ساختمان باید حداقل یک متر در نظر گرفته شود.
فروش انواع پکیج و رادیاتور
انواع دودکش:
۱ـ دودکش فلزی تک جداره ۲ـ دودکش دوجداره ۳ـ دودکش ساخته شده با مصالح ساختمانی ۴ـ دودکشهای انعطاف پذیر (خرطومی)
که استفاده از دودکش خرطومی به هیچ عنوان پیشنهاد نمیشود.
به چند روش میتوان کارکرد درست دودکش را بررسی نمود:
۱ـ کافی است در آخرین نقطه دودکش که معمولاً بروی پشت بام هست، دست خود را بروی کلاهک قرار بدهیم، باید خروج دود و گرمی آنرا با دست حس کنیم.
۲ـ تکهای کاغذ را آتش زده و جلوی کانال دود بگیریم. شعله ما باید به سمت دودکش کشیده شود.
۳ـ با قراردادن یک آینه در دودکش و یک چراغ قوه کل مسیر دودکش را بررسی نماییم.
دودکشها و نکات ایمنی آنها
وسایل گازسوز نیز همانند سایر وسایل مشابه جهت روشن شدن و سوختن مناسب نیاز به هوا دارند و تنها راه ارتباطی آنها با فضای خارج از ساختمان از طریق دودکش میباشد. گازگرفتگی از جمله حوادثی است که معمولاً در اثر فقدان دودکش مناسب برای وسایل گازسوز به خصوص بخاری و آبگرمکن و عدم تهویه کافی در فضای اتاق روی میدهد. سوختن ناقص گاز و تجمع گازهای مسموم کننده و یا حتی کمبود اکسیژن سبب مسمومیت افرادی که در چنین فضایی تنفس میکنند شده و ممکن است به مرگ آنها منتهی شود. بنابراین برای جلوگیری از خطرات ناشی از سوختن ناقص وسایل گازسوز و گازگرفتگی به این نکات دقیقاً توجه شود.
۱ـ هر وسیله گازسوز باید دارای یک دودکش استاندارد و مجزا و مجهز به کلاهک باشد.
۲ـ همواره محل اتصال دودکش به وسایل گازسوز را بازرسی و از آببندی و ثبات آنها اطمینان حاصل نمایید.
۳ـ مسدودشدن دودکش سبب سوخت ناقص و ایجاد گازهای خطرناک و مسموم کننده و برگشت چنین گازهایی به داخل فضای زندگی گردیده و باعث گازگرفتگی و مرگ میشود.
دودکش وسایل گازسوز در محل عبور از شیشههای پنجره نباید مستقیماً با شیشه در تماس باشد. زیرادرچنین صورتی امکان شکستن شیشه در اثر حرارت و لق شدن و افتادن دودکش وجود دارد.
در صورتی که دودکش از پنجره به بیرون هدایت شده است باید دارای حداقل یک متر ارتفاع عمودی از محل خروج از پنجره باشد.
۴ـ هر چند وقت یک بار کلاهک دودکشهای وسایل گازسوز را بازرسی و چنان چه کلاهک افتاده باشد آن را در محل خود نصب کنید. قابل ذکر است که کلاهک علاوه بر این که از نفوذ باران و برف و افتادن سایر اشیاء به داخل دودکش جلوگیری میکند، در منظم سوختن وسیله گازسوز نیز موثر است. ضمناً از فشردن بیش از اندازه کلاهک که باعث تغییر حالت و گرفتگی منافذ خروج گازهای دودکش میشود نیز خودداری کنید.
۵ـ انتهای دودکشهای توی کار باید حداقل ۱ متر از سطح پشتبام بالاتر باشد.
هر وسیله گازسوز بایستی دارای دودکش مناسب و بدون اشکال جهت تخلیه گازهای حاصل از احتراق به فضای آزاد باشد و هرگونه نقص و نارسایی و رعایت ننمودن استاندارها در این مورد موجب حادثه خواهد شد.
۶ـ در هنگام ساخت، خرید و اجاره منزل به دودکش وسایل گازسوز کاملاً توجه فرمائید و تا حدالامکان از خرید و اجارهخانههایی که فاقد دودکش مناسب در داخل دیوار میباشد خودداری فرمائید.
(تمام دودکشهای وسائل گازسوز بایستی حتماً مجهز به بخش عمودی متناسب و کلاهک H باشد.)
۷ـ از قرار دادن خروجی دودکش به صورت افقی با کلاهک و یا بدون کلاهک در زیر سقف و بالکن جداً خودداری فرمایید.
۸ـ دودکش در داخل دیوار و خارج آن و محل اتصال به وسیله گازسوز بایستی کاملاً آببندی باشد. هر درز کوچکی میتواند باعث خروج گازهای حاصل از احتراق و حادثه گردد.
۹ـ حتیالامکان از نصب زانوی اضافی در مسیر دودکش خودداری نمائید. زیرا زانو کارآئی دودکش را کاهش میدهد.
۱۰ـ به هیچ عنوان دودکش وسایل گازسوز و هواکش (فن) را از یک لوله یا کانال مشترک عبور ندهید.
۱۱ـ برای دودکش داخل و بیرون دیوار به هیچ عنوان از لولههای پلاستیکی و غیرمقاوم در برابر حرارت استفاده نشود.
۱۲ـ دودکش باید از ورقهای ضدزنگ (گالوانیزه) و نسبتاً ضخیم انتخاب شود.
۱۳ـ آبگرمکن و بخاری حتماً بایستی مجهز به دودکش باشد. از نصب این وسیلهها بدون دودکش در محیطهای بسته جدا خودداری نمائید.
۱۴ـ استفاده از دودکشهای مشترک بایستی با نظر متخصصین و مهندسین مشاور تأسیساتی انجام گردد.
۱۵ـ استفادهاز دودکشهای آکاردئونی آلومینیومی به علت عدم امکان آببندی در ابتدا و انتها خطرناک میباشد.
۱۶ـ از قرار دادن قطعات لوله دودکش به صورت لب به لب خودداری نمائید و حتماً از دودکشیهای نوع نر و ماده که باعث آببندی در محل اتصال و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق خواهد شد، استفاده نمائید.
۱۷ـ از اضافه نمودن به طول بخش افقی دودکش در قسمتهای فوقانی ساختمان جهت ساخت اطاقک و انباری بر روی بام خودداری نمائید. در هنگام ساخت طبقهای جدید دودکشهای قدیمی را عمودی و استاندارد ادامه داده و در حین عملیات ساختمانی دودکش را در مقابل ریزش مصالح و نخاله ساختمانی و انسداد داخلی کاملاً محفوظ نگهدارید.
۱۸ـ هنگام عبور دودکش از داخل دیوار و تقاطع آن بایستی قطر لوله فلزی کاملاً یکسان باشد کم کردن قطر لوله هنگام خروج از ساختمان (دیوار یا سقف) مجاز نمیباشد.
۱۹ـ از نصب دودکش در حیاط خلوتهای رو بسته خودداری نمائید. داکت و دودکشهای باید خروجی از بالا و پایین به هوای آزاد داشته باشد و هیچگاه بالای داکت مسدود نگردد.
۲۰ـ دودکشها را مرتباً بازرسی نمائید و از آزاد بودن مسیر دودکش اطمینان حاصل نمایید.
۲۱ـ اطراف لولههای دودکش موجود در موتورخانه بایستی کاملاً آببندی گردد تا از نفوذ گاز منواکسید کربن (CO) به داخل بنا و یا موتورخانه جلوگیری شود.
۲۲ـ در هنگام هرگونه ساخت و ساز مراقب باشید، مصالح ساختمانی به داخل دودکشها ریخته نشود و راه ورودی دودکش را مسدود نکرده باشد.
۲۳ـ هر ساله قبل از روشن کردن وسائل گرمازا، مراقب باشید مسیر دودکشها توسط پرندهای لانهسازی مسدود نشده باشد.
۲۴ـ بخش عمودی (خروجی) دودکش حداقل بایستی ۳ برابر بخش افقی در نظر گرفته شود و حداقل ارتفاع بخش عمودی نبایستی از یک متر کمتر باشد.
۲۵ـ از تغییر قطر در خروجی دودکش و کم کردن سایز آن خودداری نمائید.
۲۶ـ جهت جلوگیری پدیده خطرسازی «مکش معکوس» در ساختمانهای لازم است بر روی قسمت زیرین درب ورودی هر آپارتمان از دریچه تهویه کرکرهای یا آیفونی مناسب به طول ۵۰ ۲۰ سانتیمتر استفاده گردد. همچنین زیر دربهای ورودی اطاق خوابها نیز حدود ۳ تا ۵ سانتیمتر باشد.
۲۷ـ انتهای کلیه دودکشها بایستی حداقل یک متر از سطح پشت بام بالاتر بوده و از دیوارههای جانبی نیز حداقل یک متر فاصله داشته باشد و حتیالمقدور از کلاهک H استفاده گردد.
۲۸ـ قسمت عمودی دودکش بایستی بر روی پایههای مناسب قرار گیرد تا وزن آن به پایه منتقل شود و از کج شدن آن جلوگیری به عمل آید. ضمناً بخش عمودی دودکش بر روی نماها بایستی توسط بستهای مناسب به دیوار محکم گردد. همچنین مراقب چرخش کلاهک به سمت زمین باشید، در این صورت این گونه دودکشها کارائی لازم ندارند و عدم خروج گازهای حاصل از احتراق جان شما را تهدید میکند.
۲۹ـ عبور دودکش از فضای داخل سقف کاذب و علیالخصوص حمام به دلیل امکان پوسیدگی و نشت گاز منواکسید کربن خطرناک میباشد.
۳۰ـ دمپر خروجی دودکش شومینه (قبل از روشن کردن) بایستی کنترل تا از سلامت حرکت دمپر (دریچه داخلی که به توسط زنجیر باز و بسته میشود) و باز بسته شدن آن اطمینان حاصل شود، در صورت باز نشدن دمپر، گاز منواکسید کربن فضای ساختمان را مسموم مینماید.
۳۱ـ جهت تأمین هوای موردنیاز وسایل گازسوز از قبیل آبگرمکن دیوار و بخاری در آپارتمانهای محدود ضروری است. دریچه تهویهای در محل مناسب (ترجیحاً پشت وسیله گازسوز) که به هوای آزاد مرتبط میباشد، تعبیه گردد.
۳۲ـ دودکش بایستی مجهز به بست نگهدارنده باشد در محل خود محکم گردد.
۳۳ـ برای شومینه به دلیل امکان پس زدن گازهای حاصل از احتراق بهتر است از دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر استفاده کرد.
۳۴ـ حتیالامکان از دودکشهایی که از پنجره به بیرون هدایت میشوند بایستی اجتناب نمود. چنانچه ناچاراً د از پنجره به بیرون هدایت شود باید به روش صحیح و کاملاً محکم خروج از پنجره مهار و مجهز به کلاهک شود و حداقل دارای ۱ متر ارتفاع از محل خروج باشد. در صورتی که هنگام بهرهبرداری و روشن بودن وسیله گازسوز با آزمایش قرار دادن دست بر روی دودکش مشاهده گردید که دودکش مذکور سرد میباشد از این دودکش بایستی صرفنظر نموده و ضروری است دودکش تعبیه گردد تا بالای بام ادامه داشته باشد.
۳۵ـ اتصال خروجی دودکش به درز انبساط بین دو ساختمان میتواند باعث نفوذ گاز منواکسیدکربن از منافذ به هرکدام از این ساختمانها گردد.
۳۶ـ به منظور وجود هوای کافی و پرهیز از سوختن ناقص در وسایل گازسوز بایستی راه ورود هوا به داخل اتاقها توسط روزنههای مناسب (در زیر دربها، دریچههای کرکرهای پایین دربها و . . .) ایجاد شود. این موضوع به ویزه در اتاقهای کوچک و فضاهای زیرزمینی از اهمیت و حساسیت فوقالعادهای برخوردار است. در این راستا لازم است توجه فرمائید که معمولاً یک بخاری در حدود ۱۵ برابر حجم گاز مصرفی به هوای تازه جهت سوختن نیاز دارد یک بخاری معمولی خانگی بایستی در حدود ۱۵ متر مکعب در ساعت هوای تازه دریافت کند تا قادر به سوزاندن مناسب گاز طبیعی باشد. بنابراین ملاحظه میشود که منافذ ورود هوا چه تأثیر حیاتی در این رابطه دارند.
۳۷ـ مسدود شدن دودکش لوازم گازسوز (حتی در حد جزئی) باعث ناقص سوزی و پس زدن گازهای سمی به فضای اتاق میشود. همواره از مسدود نبودن دودکشها اطمینان حاصل فرمائید.
۳۸ـ به منظور نصب دودکش وسایل گازسوز از کمترین تعداد زانو استفاده شود. زیرا در این صورت مکش دودکش کم شده و موجب پسزدگی گازهای خطرناک حاصل از احتراق میشود.
۳۹ـ توصیه میشود در طراحی و ساخت ابنیه نوساز، دودکش کلیه وسایل گازسوز پیشبینی شود و نقشه مربوطه توسط مهندس ناظر تایید گردد. نصب دودکش بعد از اتمام پروژه بر روی نما در ساختمانهای جدید الاحداث کاملاً بیمورد میباشد.
۴۰ـ مراقبت باشید البسه آویزان شده شما در تراس، دودکش همسایه پایین را مسدود ننماید.
۴۱ـ دودکش و اتصالات مربوطه در حیات خلوت و داکتها بایستی حتماً دارای بست و تکیهگاه مناسب باشد.
۴۲ـ دودکشهای آجری به دلیل نفوذ گاز از درزها به سایر قسمتها خطرساز میباشد.
۴۳ـ دودکش شوفاژ براساس ظرفیت مربوطه بایستی دارای قطر مناسب باشد. ضمناً حداقل قطر برای کمترین مصرف دستگاههای شوفاز لوله به قطر ۲۰ سانتمتر پیشنهاد میشود.
۴۴ـ برای کلیه آبگرمکنهای دیواری دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر به بالا پیشنهاد میشود.
۴۵ـ دریچه دودکش بایستی بالاتر از وسیله گازسوز قرار گیرد و نصب هرگونه دودکش از ارتفاع دستگاه به سمت ارتفاع پائینتر (شیب از وسیله گازسوز به سمت زمین) جداً خطرناک می-باشد و موجب پس زدن محصولات سمی احتراق میگردد.
۴۶ـ به ازای هر زانو ۹۰ در دودکش، لازم است به ارتفاع بخش عمودی اضافه گردد.
۴۷ـ حتیالامکان در آپارتمانهای زیر ۵۰ متر مربع سیستم گرمایش به وسیله شوفاژ انجام شود و از وسایل گرمایشی همچون بخاری یا آبگرمکنهای دیواری استفاده نشود.
۴۸ـ ساخت حمام در کنار شوفاژ خطرناک و حادثهساز میباشد.
۴۹ـ نصب دو وسیله گازسوز شومینه و بخاری در آپارتمانهای کوچک و استفاده همزمان از آنها میتواند احتمالاً آثار زیانبار را به بار آورد.
۵۰ـ نسبت به مشاهده شعله زرد رنگ در وسائل گازسوز بیتفاوت نباشید چون این مشکل ناشی از نرسیدن هوای کافی یا نقص در دستگاه گازسوز و . . میباشد.
۵۱ـ هرگونه نشتی لولههای آب گرم خطرناک میباشد چون در این صورت باعث مداوم سوزی آبگرمکن گازی میشود. این موضوع باعث مصرف سوخت بیشتر، اکسیژن بیشتر و در نهایت خطر احتمالی میشود.
اگر در منزل دچار سردرد، سرگیجه، تهوع و . . . میشوید علت در وسایل گازسوز نیز میتواند باشد. معمولاً در اثر نبودن هوای کافی و عیوب وسایل گازسوز عمل احتراق مختل میگردد و گازهای مضرو خطرناک تولید و در سطح خانه پخش میشود که موجب عوارض بعدی میگردد.
۵۲ـ داکت مسیر دودکشها و آپارتمانها در بالای بام و طبقه همکف (در ابتدا و انتها) حتیالامکان بایستی باز و به فضای آزاد راه داشته باشد تا اگر نشتی در مسیر دودکش به وجود آمد به بیرون هدایت شود و به داخل ساختمان نفوذ نکند.
۵۳ـ برای پکیج منازل به دلیل مصرف بالا حتیالامکان بایستی از دودکش به قطر ۱۵ سانتیمتر و بیشتر استفاده کردن کارائی دودکش میشود.
۵۴ـ استفاده از زانوهای متوالی برای عبور دودکش عمودی از مجاور شناژهای افقی (حالت U) باعث کم کردن کارائی دودکش میشود. قبل از بتونریزی در ساخت منازل مسیر دودکش را انتخاب نمائید.
۵۵ـ استفاده از گچ و مصالح ساختمانی برای پر کردن فواصل و درزهای مابین دودکشها در داخل دیوار ساختمان موجب گرفتگی گردیده و حوادث بسیاری را باعث شده است از این کار جداً خودداری نمائید.
۵۶ـ استفاده از سطح آب و قرار دادن دودکش در آن جهت تصفیه گازهای سمی به جای نصب دودکش استاندارد خطری جدی برای مصرفکنندگان گاز طبیعی (حتی در فضاهای کوچک نظیر مغازه و فروشگاه) میباشد. حوادث مرگباری از این باور غلط تاکنون بروز کرده است.
آزمایش دودکش
برای اطمینان از صحت عملکرد دودکش ۳ آزمایش آسان ذیل را میتوان انجام داد.
۱ـ سادهترین آزمایش هر دودکش دست زدن و لمس است. سردی دودکش نشانه عدم عبور گازهای سمی حاصل از احتراق وسیله گازسوز و زنگ خطری برای شما میباشد. وقتی وسیله گازسوز کار میکند. بایتسی دودکش داغ باشد و نوک انگشتان داغی آن را حس کند.
۲ـ آزمایش بعدی استفاده از شمع یا شعله کبریت در محل دریچه و مبدا دودکش در اتاق (محل مصرف) میباشد. با قراردادن کبریت روشن در ابتدای دریچه بایستی شعله به سمت داخل دودکش کشیده شود. این موضوع نشانه کارکردن و مکش مناسب دودکش و در صورتی که تغییری در شعله ایجاد نشود نشان دهنده عدم مکش مناسب دودکش میباشد.
۳ـ هنگام خرید و یا اجاره خانه و قبل از وصل وسایل گازسوز به دودکش، مسیر دودکشها را با یک وزنه و طناب محکم از پشت بام تا محل دریچه و مبدا دودکش کنترل نمائید تا از باز بودن آن کاملاً مطمئن شوید.
جهت اطلاعات بیشتر و بروز به مبحث ۱۷ ویرایش سال ۱۴۰۱ و مبحت ۱۴ مراجعه نمایید.